Ngày nay, cách thức áp dụng thuế trực thu và thuế gián thu là một phần không thể thiếu của hệ thống thuế của nhà nước. Vậy thuế trực thu là gì mà thuế gián thu là gì? Quy định của 2 loại thuế này ra sao?
Khái niệm thuế trực thu và thuế gián thu
Thuế trực thu là một hình thức thuế đánh trực tiếp vào thu nhập và lợi nhuận của cá nhân và tổ chức trong xã hội, và người chịu thuế là người trực tiếp gánh nặng thuế. Thuế này được khấu trừ trực tiếp từ nguồn thu nhập của đối tượng chịu thuế và được nộp trực tiếp cho chính phủ mà không thông qua bất kỳ bên thứ ba nào khác.
Ví dụ: Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một loại thuế trực thu, nơi người lao động trực tiếp nộp thuế từ tiền lương hoặc tiền công của mình. Các loại thuế trực thu khác bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhà đất và thuế bảo vệ môi trường.
Trái lại, thuế gián thu là hình thức thuế đánh vào hàng hóa và dịch vụ, và được điều chỉnh gián tiếp thông qua giá cả của hàng hóa và dịch vụ. Người nộp thuế không nhất thiết phải là người chịu thuế, và doanh nghiệp thường là bên chịu trách nhiệm thu và nộp thuế gián thu cho nhà nước.
Ví dụ: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một loại thuế gián thu, nơi doanh nghiệp thu lại và nộp thuế từ người tiêu dùng cuối cùng. Các loại thuế gián thu khác bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT và thuế xuất nhập khẩu.
>>> Xem thêm: BÁO CÁO THUẾ NĂM LÀ GÌ? HỒ SƠ BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THUẾ NĂM
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
| So sánh | Thuế trực thu | Thuế trực thu |
|---|---|---|
| Đối tượng chịu thuế | Người nộp thuế chính là người chịu thuế. | Không đồng nhất hai đối tượng chịu thuế và nộp thuế với nhau. |
| Mức độ tác động của thuế | Thuế trực thu ít tác động vào giá cả thị trường bởi vì loại thuế này đánh vào kết quả kinh doanh và phải dựa vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. | Thuế gián thu có nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường bởi vì thuế gián thu được cộng vào giá bán hàng hóa dịch vụ. |
| Mức độ quản lý | Thuế trực thu là loại thuế khó thu hơn do phải dựa vào kết quả kinh doanh mà cái này nhà nước sẽ không quản lý, kiểm soát được, nhiều doanh nghiệp cũng trốn thuế, thanh toán bằng tiền mặt nên rất khó thu. | Thuế gián thu dễ thu hơn vì được cấu thành giá bán hàng hóa, dịch vụ, nếu người tiêu dùng có độ dân trí chưa cao thì không thấy được.Vì vậy hầu hết các nước nghèo, chậm phát triển thường coi thuế gián thu là nguồn thu chủ yếu; trong khi với các nước phát triển, thuế trực thu là nguồn thu chính của ngân sách. |
| Phương thức điều tiết | Điều tiết trực tiếp vào thu nhập của các đối tượng chịu thuế. | Điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hóa dịch vụ chứ không điều tiết vào thu nhập của người chịu thuế. |
| Ưu điểm | Kiềm chế lạm phát, giảm bất bình đẳng và đảm bảo được công bằng giữa những người chịu thuế. | Dễ dàng hơn cho cơ quan thuế thu thuế và không thể trốn thuế. |
| Hạn chế | Thuế trực thu là một loại thuế rất khó thu. Mặc dù chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp ngăn chặn các việc trốn thuế, nhưng thực tế vẫn có nhiều hành vi gian lận mà qua đó các cá nhân và doanh nghiệp có thể trốn tránh hoặc nộp thuế ít hơn mức mà họ cần đóng. | Thuế gián thu khó đảm bảo công bằng giữa những người nộp thuế vì mọi người dù có thu nhập thấp hay thu nhập cao đều phải nộp thuế gián thu với tỷ lệ như nhau. |
Ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Trong hoạt động lập pháp
- Việc phân loại thuế thành thuế trực thu và thuế gián thu giúp các nhà lập pháp xác định cách thức điều tiết phù hợp và xây dựng các bộ luật thuế nhằm mục đích điều tiết thu nhập và phản ánh phạm vi tác động của các biện pháp thuế.
- Để đảm bảo sự công bằng trong điều tiết thu nhập, có thể cần tăng cường thuế trực thu, tuy nhiên, để đảm bảo nguồn thu ổn định cho nhà nước, việc tăng thuế gián thu cũng là cần thiết. Vấn đề quan trọng là cân nhắc để tối ưu hóa lợi ích của cả người nộp thuế và nhà nước.
- Tuy thuế trực thu mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng có hạn chế lớn và dễ gây ra phản ứng tiêu cực từ người nộp thuế, đặc biệt nếu mức thuế suất quá cao. Do đó, cần điều chỉnh mức thuế sao cho phù hợp và hợp lý.
Trong công tác tổ chức hành thu
- Phân loại thuế có ý nghĩa trong tổ chức thu thuế. Mỗi loại thuế sẽ xác định được phạm vi người nộp, nguyên tắc đánh thuế, đối tượng cách thức tính thuế,… từ đó đưa ra được các biện pháp phù hợp. Qua đó phân định thẩm quyền của các cơ quan thuế để có các biện pháp quản lý thuế hiệu quả.
- Thuế trực thu, việc theo dõi, tính toán và thu thuế phức tạp, đặc biệt với thuế thu nhập cá nhân với diện thu thuế rộng và phân tán rất khó quản lý.
Bài viết trên đây là những thông tin mà Đại lý Thuế ACCPRO chia sẻ để giúp bạn biết được “Thuế trực thu và thuế gián thu là gì”. Nếu còn bất kỳ vướng mắc hay vấn đề nào còn chưa rõ cần được giải đáp, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất nhé!
