Thuế kinh doanh hộ gia đình là nghĩa vụ bắt buộc mà mỗi hộ kinh doanh cá thể phải nắm rõ khi đăng ký hoạt động. Theo luật hiện hành, có 3 loại thuế chính mà hộ kinh doanh phải đóng, kèm theo các quy định về cách tính, kê khai và miễn giảm cụ thể. Cùng ACCPRO khám phá ngay thông tin chi tiết qua bài viết sau!
Kinh doanh hộ gia đình là gì?
Hộ kinh doanh gia đình là hình thức kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người trong cùng hộ gia đình đăng ký. Đây là mô hình phù hợp với các hoạt động nhỏ lẻ như quán ăn, cửa hàng tạp hóa, dịch vụ gia đình, với thủ tục đăng ký và quản lý thuế đơn giản hơn so với doanh nghiệp.
Theo Luật Doanh nghiệp 2020 và các văn bản hướng dẫn, hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân nhưng được phép sử dụng lao động, thuê địa điểm, ký hợp đồng và có nghĩa vụ thực hiện các khoản thuế theo quy định pháp luật.
3 loại thuế kinh doanh hộ gia đình cần nộp
Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh cá thể phải nộp 3 loại thuế kinh doanh hộ gia đình chính sau đây.
Thuế môn bài (lệ phí môn bài)
Từ 1/1/2026 hộ kinh doanh không còn đóng thuế môn bài. Thuế môn bài là khoản thuế cố định, căn cứ vào doanh thu hàng năm của hộ kinh doanh. Theo Nghị định 139/2016/NĐ-CP và Nghị định 22/2020/NĐ-CP, mức lệ phí môn bài đối với hộ kinh doanh được quy định như sau:
- Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: 1.000.000 đồng/năm.
- Doanh thu từ 300 đến 500 triệu đồng/năm: 500.000 đồng/năm.
- Doanh thu từ 100 đến dưới 300 triệu đồng/năm: 300.000 đồng/năm.
- Doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm: Được miễn lệ phí môn bài.
Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
Thuế GTGT là một dạng thuế kinh doanh hộ gia đình, được tính trực tiếp trên doanh thu. Tuy nhiên hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm sẽ không phải nộp thuế GTGT. Tỷ lệ % tính thuế GTGT phụ thuộc vào các ngành nghề kinh doanh khác nhau, điển hình như:
- Phân phối, cung cấp hàng hóa: 1%.
- Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 5%.
- Hoạt động sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 3%.
- Hoạt động khác: 2%.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
Thuế TNCN trong mục thuế kinh doanh hộ gia đình cũng được tính theo tỷ lệ % trên doanh thu và thường tính đồng thời với thuế GTGT. Nếu hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm thì cũng không phải nộp thuế TNCN. Cụ thể, tỷ lệ thuế TNCN phụ thuộc vào ngành nghề:
- Phân phối, cung cấp hàng hóa: 0,5%.
- Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 2%.
- Hoạt động sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 1,5%.
- Hoạt động khác: 1%.
Cách tính thuế cho hộ kinh doanh cá thể
Cách tính thuế kinh doanh hộ gia đình được quy định rõ trong các thông tư của Bộ Tài chính, chủ yếu dựa trên doanh thu tính thuế và tỷ lệ thuế áp dụng cho ngành nghề. Cách tính thuế vừa dựa trên doanh thu thực tế, vừa phụ thuộc vào ngành nghề mà hộ kinh doanh đăng ký hoạt động.
- Doanh thu tính thuế: Là toàn bộ số tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ phát sinh trong kỳ, bao gồm cả khoản phụ thu, phí thu thêm mà hộ kinh doanh được hưởng. Doanh thu này có thể được xác định theo kê khai của hộ hoặc do cơ quan thuế ấn định dựa trên khảo sát thực tế.
- Công thức tính cụ thể:
- Thuế GTGT phải nộp = Doanh thu × Tỷ lệ GTGT.
- Thuế TNCN phải nộp = Doanh thu × Tỷ lệ TNCN.
- Thuế môn bài = Mức thu cố định theo bậc doanh thu (nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm).
- Ví dụ chi tiết:
Một hộ kinh doanh dịch vụ ăn uống có doanh thu dự kiến 600 triệu đồng/năm.- Thuế GTGT = 600 triệu × 3% = 18 triệu.
- Thuế TNCN = 600 triệu × 1,5% = 9 triệu.
- Thuế môn bài = 1.000.000 đồng/năm → Tổng số thuế phải nộp = 28 triệu đồng/năm.
Thủ tục kê khai và nộp thuế hộ kinh doanh gia đình
Thủ tục nộp thuế kinh doanh hộ gia đình tương đối đơn giản nhưng phải thực hiện đúng quy trình để tránh bị xử phạt. Ngoài ra, hộ kinh doanh không phải lập báo cáo thuế hàng tháng như doanh nghiệp, mà thường nộp thuế theo thông báo dựa trên doanh thu khoán.
- Bước 1: Khi hộ kinh doanh nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh tại UBND quận/huyện, thông tin sẽ được chuyển đến cơ quan thuế để quản lý. Sau đó, hộ kinh doanh được cấp mã số thuế.
- Bước 2: Hộ kinh doanh phải kê khai doanh thu ước tính hằng năm. Nếu có thay đổi đáng kể trong hoạt động kinh doanh cần báo lại cho cơ quan thuế để điều chỉnh mức thuế.
- Bước 3: Cơ quan thuế căn cứ vào doanh thu kê khai hoặc doanh thu ấn định để ra thông báo số thuế GTGT, TNCN và lệ phí môn bài phải nộp.
- Bước 4: Hộ kinh doanh nộp tiền thuế kinh doanh hộ gia đình vào tài khoản kho bạc Nhà nước hoặc qua ngân hàng thương mại hoặc nộp thuế điện tử theo hướng dẫn. Việc nộp thường chia theo quý hoặc theo năm, tùy quy định của cơ quan thuế.
- Bước 5: Nếu cơ quan thuế có yêu cầu, hộ kinh doanh cần cung cấp sổ sách, hóa đơn (nếu có) để đối chiếu doanh thu.
Lưu ý:
- Khuyến khích nộp thuế điện tử để tiết kiệm thời gian và tránh sai sót.
- Khi bán hàng, dịch vụ, hộ kinh doanh phải xuất hóa đơn điện tử theo quy định tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP.
Các trường hợp được miễn, giảm thuế
Pháp luật hiện hành có quy định một số trường hợp được miễn, giảm thuế kinh doanh hộ gia đình, bao gồm:
- Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm: Miễn lệ phí môn bài, không nộp GTGT và TNCN.
- Hộ kinh doanh mới thành lập trong năm, tính từ ngày cấp đăng ký hộ kinh doanh đến ngày 31/12: Được miễn lệ phí môn bài năm đầu tiên.
- Hộ kinh doanh ngừng hoạt động, giải thể, tạm ngừng theo thủ tục đã đăng ký với cơ quan thuế: Được miễn, giảm số thuế tương ứng với thời gian ngừng hoạt động.
Thuế kinh doanh hộ gia đình bao gồm 3 loại chính là thuế môn bài, thuế GTGT và thuế TNCN. Cách tính thuế dựa trên doanh thu và tỷ lệ % theo ngành nghề. Ngoài ra, có một số trường hợp được miễn giảm để hỗ trợ hộ kinh doanh nhỏ. Nếu cần tìm hiểu thêm về kê khai và nộp thuế đúng quy định, hãy truy cập ACCPRO thường xuyên để không bỏ lỡ tin tức nào!
