Trong nền kinh tế thị trường, các quy luật kinh tế đóng vai trò là kim chỉ nam, định hướng và điều tiết hoạt động sản xuất, trao đổi hàng hóa. Một trong những quy luật cốt lõi là quy luật giá trị, quy định mọi hoạt động sản xuất và lưu thông hàng hóa đều phải tuân theo giá trị lao động xã hội. Quy luật này không chỉ điều chỉnh cung cầu mà còn thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng suất lao động. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế, một số hành vi vi phạm như ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn thực tế để trốn thuế đã và đang gây ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường. Bài viết này ACC PRO sẽ phân tích nội dung, tác động của quy luật giá trị cũng như những quy định pháp luật liên quan đến hành vi trốn thuế.

Quy luật giá trị là gì? Nội dung của quy luật giá trị

Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất hàng hóa, chi phối mọi hoạt động sản xuất và lưu thông. Quy luật này quy định rằng giá trị của hàng hóa được xác định bởi lượng hao phí lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó. Đây chính là cơ sở để sản xuất và trao đổi hàng hóa trong nền kinh tế thị trường.

Nội dung của quy luật giá trị

• Trong sản xuất: Quy luật giá trị yêu cầu người sản xuất điều chỉnh hao phí lao động cá biệt (thời gian và công sức thực tế mà họ bỏ ra) sao cho phù hợp với hao phí lao động xã hội cần thiết. Nếu không đáp ứng được yêu cầu này, người sản xuất sẽ bị loại khỏi thị trường.
• Trong trao đổi và lưu thông: Quy luật giá trị đặt ra nguyên tắc ngang giá, tức là hai hàng hóa chỉ được trao đổi với nhau khi có giá trị lao động tương đương. Điều này đảm bảo tính công bằng trong giao dịch.

Ý nghĩa:

Quy luật giá trị là cơ sở để xác định giá trị hàng hóa, điều tiết hoạt động sản xuất và lưu thông, tạo nền tảng cho sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa.

Tác động của quy luật giá trị trong sản xuất hàng hóa

Quy luật giá trị không chỉ điều chỉnh các hoạt động sản xuất mà còn tạo ra những tác động sâu rộng đến nền kinh tế:

(1) Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa

• Khi một mặt hàng có giá bán cao hơn giá trị, nhà sản xuất sẽ mở rộng quy mô để tăng lợi nhuận.
• Ngược lại, nếu giá bán thấp hơn giá trị, sản xuất mặt hàng đó sẽ thu hẹp để tránh thua lỗ. Điều này tạo sự cân bằng giữa cung và cầu trên thị trường.

(2) Thúc đẩy cải tiến kỹ thuật

Những nhà sản xuất có mức hao phí lao động thấp hơn mức xã hội cần thiết sẽ thu được lợi nhuận cao. Điều này thúc đẩy họ cải tiến kỹ thuật, đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất lao động.

(3) Phân hóa giàu nghèo

• Người sản xuất hiệu quả sẽ tích lũy tư liệu sản xuất và trở nên giàu có.
• Ngược lại, người sản xuất kém hiệu quả sẽ bị loại khỏi thị trường, dẫn đến sự phân hóa xã hội giữa các chủ thể sản xuất.

Giá trị ghi trên hóa đơn thấp hơn giá trị thực tế có phải là trốn thuế?

(1) Quy định pháp luật về hành vi trốn thuế

Theo Điều 143 Luật Quản lý thuế 2019, trốn thuế được định nghĩa là hành vi cố ý vi phạm pháp luật thuế để giảm hoặc không nộp thuế. Trong đó, một số hành vi cụ thể liên quan bao gồm:

• Không ghi chép đầy đủ vào sổ kế toán các khoản thu.
• Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ.
• Ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn giá trị thanh toán thực tế.

(2) Ghi giá trị thấp hơn thực tế trên hóa đơn là trốn thuế

Hành vi ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn thực tế là một hình thức gian lận thuế, nhằm:

• Giảm số thuế giá trị gia tăng (GTGT) phải nộp.
• Giảm nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc cá nhân.

(3) Chế tài xử phạt

• Xử phạt hành chính: áp dụng cho các trường hợp vi phạm lần đầu hoặc ở mức độ nhẹ.
• Xử lý hình sự: đối với hành vi trốn thuế với số tiền lớn, gây hậu quả nghiêm trọng.

(4) Biện pháp ngăn chặn

• Doanh nghiệp cần tuân thủ đầy đủ quy định về hóa đơn, chứng từ.
• Sử dụng hóa đơn điện tử để minh bạch và giảm thiểu sai sót.

Quy luật giá trị không chỉ là nguyên tắc kinh tế quan trọng trong sản xuất hàng hóa mà còn góp phần thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất và cải thiện năng suất lao động. Tuy nhiên, hành vi vi phạm như ghi giá trị thấp hơn thực tế trên hóa đơn không chỉ vi phạm quy luật này mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính minh bạch của thị trường và nguồn thu ngân sách nhà nước. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thuế và hóa đơn không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh công bằng và phát triển bền vững.