Trong quá trình quản lý và thực thi nghĩa vụ thuế, việc kê khai không đầy đủ, không trung thực hoặc vi phạm pháp luật về thuế sẽ khiến cơ quan quản lý áp dụng biện pháp ấn định thuế. Đây là một biện pháp quan trọng nhằm đảm bảo công bằng, minh bạch và bảo vệ nguồn thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ căn cứ để áp dụng biện pháp này, các trường hợp vi phạm dẫn đến việc bị ấn định thuế, và trách nhiệm của người nộp thuế sau khi bị ấn định. Bài viết ACC PRO này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề trên theo Luật Quản lý thuế 2019 và các văn bản hướng dẫn liên quan.
Căn cứ ấn định thuế đối với trường hợp vi phạm pháp luật thuế
Các căn cứ theo Luật Quản lý thuế 2019
Theo khoản 2 Điều 50 Luật Quản lý thuế 2019, cơ quan thuế sẽ dựa trên 4 căn cứ chính để ấn định thuế khi người nộp thuế vi phạm:
- Cơ sở dữ liệu quản lý thuế và dữ liệu thương mại: Sử dụng thông tin từ hệ thống quản lý thuế và dữ liệu thị trường để đánh giá mức thuế chính xác mà người nộp thuế phải chịu.
- So sánh với cơ sở kinh doanh tương tự: Dựa trên mức thuế phải nộp của các cơ sở cùng mặt hàng, ngành nghề, quy mô trong cùng địa phương. Nếu không đủ dữ liệu địa phương, sẽ so sánh với thông tin từ các địa phương khác.
- Tài liệu và kết quả thanh tra, kiểm tra còn hiệu lực: Sử dụng kết quả kiểm tra, thanh tra trước đó để làm căn cứ xác định số thuế phải nộp.
- Tỷ lệ thu thuế trên doanh thu: Áp dụng tỷ lệ thu thuế cụ thể đối với từng lĩnh vực, ngành nghề theo quy định pháp luật.
Căn cứ bổ sung theo Nghị định 126/2020/NĐ-CP
Ngoài các căn cứ trên, Điểm b khoản 1 Điều 15 Nghị định 126/2020/NĐ-CP bổ sung quy định cụ thể cho từng đối tượng:
Đối với tổ chức:
Cơ quan thuế dựa vào:
- Kết quả xác minh.
- Số tiền thuế bình quân tối thiểu của 3 cơ sở kinh doanh tương tự trong ngành.
- Nếu không đủ dữ liệu, sẽ sử dụng thông tin từ cơ sở ở địa phương khác.
Đối với cá nhân chuyển nhượng bất động sản:
Cơ quan thuế có quyền ấn định giá tính thuế nếu phát hiện giá kê khai thấp hơn giá giao dịch thông thường trên thị trường. Giá ấn định không được thấp hơn mức giá do Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố quy định tại thời điểm xác định thuế.
Các trường hợp vi phạm dẫn đến ấn định thuế
Không thực hiện đúng nghĩa vụ khai báo
- Không đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế, hoặc khai thuế không đầy đủ và trung thực.
- Không nộp bổ sung hồ sơ thuế khi được yêu cầu.
Vi phạm trong quản lý sổ sách và chứng từ
- Không ghi chép hoặc ghi chép không đầy đủ, không trung thực số liệu kế toán liên quan đến nghĩa vụ thuế.
- Không cung cấp sổ kế toán, hóa đơn, chứng từ cần thiết để xác định số thuế phải nộp.
Không tuân thủ thanh tra và kiểm tra
- Không chấp hành quyết định thanh tra, kiểm tra thuế của cơ quan quản lý.
- Không cung cấp thông tin đúng yêu cầu trong các giao dịch liên kết.
Các hành vi trốn thuế hoặc gian lận
- Kê khai giá trị hàng hóa, dịch vụ không theo giá giao dịch thông thường trên thị trường.
- Sử dụng hóa đơn không hợp pháp để kê khai hoặc giảm số thuế phải nộp.
- Có dấu hiệu bỏ trốn hoặc phát tán tài sản để trốn tránh nghĩa vụ thuế.
- Thực hiện giao dịch không đúng thực tế nhằm giảm nghĩa vụ thuế.
Trách nhiệm của người nộp thuế sau khi bị ấn định thuế
Nộp số tiền thuế đã ấn định
- Người nộp thuế có trách nhiệm nộp đầy đủ số tiền thuế do cơ quan thuế ấn định theo quyết định.
- Trường hợp không đồng ý, vẫn phải nộp trước khi thực hiện thủ tục khiếu nại hoặc khởi kiện.
Quyền khiếu nại và khởi kiện
Người nộp thuế có quyền:
- Yêu cầu cơ quan thuế giải thích.
- Khiếu nại hoặc khởi kiện nếu có căn cứ cho rằng việc ấn định không chính xác.
Phải cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng từ để chứng minh khi thực hiện khiếu nại hoặc khởi kiện.
Hợp tác cung cấp thông tin
Người nộp thuế phải cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu liên quan khi cơ quan thuế yêu cầu để làm rõ việc ấn định.
Ý nghĩa của biện pháp ấn định thuế
Việc ấn định thuế không chỉ là biện pháp xử lý vi phạm mà còn mang lại nhiều ý nghĩa:
- Đảm bảo công bằng: Ngăn chặn hành vi gian lận, trốn thuế, bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp và cá nhân thực hiện đúng nghĩa vụ thuế.
- Tăng cường hiệu quả quản lý: Giúp cơ quan thuế thu hồi nguồn thu ngân sách một cách hiệu quả.
- Hỗ trợ thực thi pháp luật: Tạo răn đe đối với các hành vi cố tình vi phạm.
Căn cứ và trách nhiệm liên quan đến ấn định thuế là những nội dung quan trọng mà người nộp thuế cần hiểu rõ để đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật. Việc kê khai trung thực, đầy đủ và hợp tác với cơ quan thuế không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của môi trường kinh doanh. Biện pháp ấn định thuế là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc thực hiện nghĩa vụ thuế một cách minh bạch và đúng quy định.
