Xăng dầu không chỉ là mặt hàng thiết yếu trong đời sống hàng ngày mà còn là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia. Trong cơ cấu giá cơ sở của mặt hàng này, các sắc thuế đóng vai trò quan trọng, vừa giúp điều tiết thị trường vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước. Tùy thuộc vào chính sách từng thời kỳ, các loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế bảo vệ môi trường được áp dụng, tác động trực tiếp đến giá xăng dầu bán lẻ. Vậy cụ thể, các sắc thuế này được quy định và áp dụng như thế nào trong cơ cấu giá xăng dầu? Hãy cùng ACC PRO tìm hiểu ngay!
Tổng quan về các sắc thuế áp dụng cho xăng dầu
Trong cơ cấu giá cơ sở xăng dầu, các sắc thuế hiện hành bao gồm:
- Thuế nhập khẩu
- Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)
- Thuế bảo vệ môi trường (BVMT)
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
Các loại thuế này được quy định rõ ràng và không có quy định về thu phí hay lệ phí áp dụng trực tiếp đối với mặt hàng xăng dầu. Dưới đây là chi tiết từng loại thuế:
Thuế nhập khẩu
Thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt (FTA)
Thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt được áp dụng theo các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia. Một số mức thuế hiện hành:
- Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA): Thuế suất xăng là 5%.
- Hiệp định FTA Việt Nam – Hàn Quốc (VKFTA): Thuế suất xăng là 8%.
- Đối với dầu: Thuế suất là 0% theo các cam kết FTA.
Thuế nhập khẩu ưu đãi (MFN)
Căn cứ Nghị định số 26/2023/NĐ-CP, mức thuế suất MFN đối với xăng dầu được áp dụng như sau:
- Xăng: 10%
- Dầu diesel, dầu mazut, dầu hỏa và nhiên liệu bay: 7%
Xu hướng nhập khẩu xăng dầu
Bộ Tài chính cho biết, tỷ trọng xăng dầu nhập khẩu theo mức thuế suất MFN hiện nay là không đáng kể do nguồn cung từ các nhà máy lọc dầu trong nước như Dung Quất và Nghi Sơn đã đáp ứng phần lớn nhu cầu nội địa. Xăng dầu nhập khẩu chủ yếu đến từ các quốc gia ký kết hiệp định thương mại tự do (Hàn Quốc, ASEAN…), áp dụng mức thuế suất FTA.
Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)
Theo Luật Thuế TTĐB, chỉ xăng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, không áp dụng với dầu các loại. Mức thuế suất cụ thể:
- Xăng thông thường: 10%
- Xăng E5 (có pha 5% ethanol): 8%
- Xăng E10 (có pha 10% ethanol): 7%
Luật không quy định giảm thuế TTĐB, và việc điều chỉnh mức thuế suất TTĐB thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Điều này nhằm khuyến khích sử dụng xăng sinh học và giảm thiểu tác động môi trường.
Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
Pháp luật thuế GTGT quy định ba mức thuế suất áp dụng với các nhóm hàng hóa, dịch vụ:
- 0%: Áp dụng cho hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu.
- 5%: Áp dụng cho các nhóm hàng hóa thiết yếu như nước sạch, sản phẩm nông nghiệp.
- 10%: Áp dụng cho hầu hết các hàng hóa, dịch vụ còn lại, bao gồm xăng dầu.
Xăng dầu hiện chịu mức thuế GTGT 10%, tương tự nhiều nhóm hàng hóa và dịch vụ khác. Việc điều chỉnh thuế suất GTGT cũng thuộc thẩm quyền của Quốc hội.
Thuế bảo vệ môi trường (BVMT)
Đặc điểm của thuế BVMT
Thuế BVMT là thuế gián thu, áp dụng trên các sản phẩm, hàng hóa gây tác động xấu đến môi trường trong quá trình sử dụng. Mục tiêu của thuế này là:
- Hạn chế nhập khẩu, sản xuất, và tiêu dùng các sản phẩm gây ô nhiễm.
- Khuyến khích sản xuất và sử dụng hàng hóa thân thiện với môi trường.
- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng.
Cơ sở pháp lý
Căn cứ khoản 2 Điều 8 Luật Thuế BVMT, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định mức thuế cụ thể dựa trên biểu khung thuế. Mức thuế được xác định phù hợp với chính sách kinh tế – xã hội và mức độ gây hại của hàng hóa đến môi trường.
Mức thuế hiện hành
- Theo Nghị quyết số 30/2022/UBTVQH15, mức thuế BVMT áp dụng từ 01/01/2023 đến hết 31/12/2023:
- Xăng: 1.000 đồng/lít
- Dầu diesel: 500 đồng/lít
- Dầu hỏa: 300 đồng/lít
- Dầu mazut và mỡ nhờn: 300 đồng/kg
- Từ 01/01/2024, mức thuế BVMT sẽ quay lại áp dụng theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14, với mức trần cao hơn trong biểu khung thuế.
Ý nghĩa của các sắc thuế trong cơ cấu giá xăng dầu
- Tăng nguồn thu ngân sách: Các sắc thuế trên tạo nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước, góp phần phát triển kinh tế – xã hội.
- Bảo vệ môi trường: Thuế BVMT và TTĐB khuyến khích sử dụng các loại nhiên liệu thân thiện với môi trường và hạn chế ô nhiễm.
- Thúc đẩy hội nhập quốc tế: Thuế suất FTA ưu đãi khuyến khích thương mại quốc tế, đảm bảo Việt Nam thực hiện cam kết trong các hiệp định thương mại.
- Ổn định thị trường nội địa: Việc giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn xăng dầu nhập khẩu thông qua phát triển công nghiệp lọc dầu trong nước giúp bảo vệ nền kinh tế trước biến động giá xăng dầu toàn cầu.
Xăng dầu là mặt hàng chiến lược có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, do đó, việc áp dụng các sắc thuế cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng. Các sắc thuế nhập khẩu, TTĐB, BVMT và GTGT không chỉ tác động đến giá cơ sở mà còn định hướng sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng một cách bền vững.
